آیا تا به حال پس از شنا در استخر یا دریا احساس درد، خارش و سنگینی در گوش خود داشته‌اید؟ اگر پاسخ شما مثبت است، احتمالاً با عارضه شایعی به نام عفونت گوش خارجی، که در اصطلاح پزشکی به آن “اوتیت خارجی” (Otitis Externa) نیز گفته می‌شود، دست و پنجه نرم کرده‌اید. این وضعیت که اغلب به آن “گوش شناگران” هم می‌گویند، به التهاب یا عفونت مجرای گوش اطلاق می‌شود؛ همان مسیر باریکی که از لاله گوش شما تا پرده صماخ امتداد دارد. این عفونت معمولاً توسط باکتری‌ها و گاهی قارچ‌ها ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد قابل توجه، خارش و تورم شود. هدف از این مقاله از سایت ترنم، بهترین کلینیک شنوایی سنجی در تهران این است که به شما درک کاملی از عفونت گوش خارجی چیست؟، علت ورم گوش خارجی، راه‌های پیشگیری و بهترین روش‌های درمانی ارائه دهیم تا بتوانید با آگاهی کامل از این عارضه شایع مراقبت کنید.
چه عواملی محیط گوش را مستعد عفونت می‌کنند؟
شناخت علت عفونت گوش خارجی اولین گام برای پیشگیری و درمان مؤثر است. دلیل اصلی این عفونت، آسیب دیدن لایه محافظتی و اسیدی مجرای گوش است. وقتی آب بیش از حد در کانال گوش باقی می‌ماند، این لایه محافظتی طبیعی که از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری می‌کند، شسته شده و پوست مجرا مرطوب و نرم می‌شود؛ این وضعیت محیطی ایده‌آل برای تکثیر میکروارگانیسم‌های مضر، به ویژه باکتری‌ها، فراهم می‌آورد. علاوه بر رطوبت، آسیب فیزیکی به پوست کانال گوش، مانند خراشیدن با ناخن، گوش پاک‌کن یا وارد کردن اجسام خارجی، می‌تواند مسیر نفوذ عوامل عفونی را هموار سازد. گاهی اوقات، محصولات شیمیایی مانند اسپری مو یا شامپوهایی که به طور مکرر وارد گوش می‌شوند نیز می‌توانند تعادل طبیعی پوست مجرای گوش را بر هم زده و زمینه‌ساز علت ورم گوش خارجی و در نهایت عفونت شوند.
علائم اصلی عفونت گوش خارجی
علائم عفونت گوش خارجی معمولاً به سرعت و در طی چند روز ظاهر می‌شوند و ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشند. شایع‌ترین و اولیه ترین علامت، احساس درد و خارش در داخل کانال گوش است؛ این درد اغلب با لمس کردن یا کشیدن لاله گوش و یا هنگام جویدن تشدید می‌شود. با پیشرفت عفونت، کانال گوش دچار ورم گوش خارجی می‌شود که می‌تواند با ترشحات زرد یا سبز رنگ همراه باشد و در نتیجه آن احساس پری گوش یا کاهش شنوایی موقت ایجاد شود. در موارد شدیدتر، ممکن است تب خفیف و یا تورم غدد لنفاوی اطراف گوش نیز مشاهده شود، که در این حالت نیاز به توجه فوری پزشکی وجود دارد. تشخیص به موقع این علائم می‌تواند به جلوگیری از گسترش عفونت و پیشگیری از عوارض جدی‌تر کمک کند.
تشخیص عفونت گوش خارجی: چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تشخیص عفونت گوش خارجی معمولاً یک فرایند ساده بالینی است که توسط پزشک عمومی یا متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) انجام می‌شود. پزشک با معاینه دقیق مجرای گوش با استفاده از ابزاری به نام اتوسکوپ (Otoscope)، می‌تواند علائمی مانند قرمزی، تورم، وجود ترشحات چرکی و در برخی موارد قارچ را مشاهده کند. در طول معاینه، پزشک با حرکت دادن لاله گوش بیمار، که اغلب باعث افزایش درد می‌شود، تشخیص را تأیید می‌کند. مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم، به‌ویژه دردی که با داروهای مسکن بدون نسخه تسکین نمی‌یابد، احساس انسداد کامل گوش، یا تب، ضروری است تا از تشخیص صحیح و رد کردن سایر مشکلات جدی‌تر مانند عفونت گوش میانی اطمینان حاصل شود.
درمان خانگی عفونت گوش خارجی: تسکین اولیه و مراقبت‌های حمایتی
در مراحل اولیه و خفیف، برخی اقدامات می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند، هرچند نباید جایگزین درمان پزشکی شوند. یکی از اصلی‌ترین نکات در درمان خانگی عفونت گوش خارجی خشک نگه داشتن کامل گوش است؛ به این معنی که از وارد شدن آب یا هرگونه رطوبت به داخل کانال گوش باید به طور جدی اجتناب شود. استفاده از یک کمپرس گرم و خشک روی ناحیه خارجی گوش می‌تواند به کاهش درد و ورم گوش خارجی کمک کند. همچنین، برای تسکین درد خفیف می‌توان از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کرد. با این حال، توجه داشته باشید که هرگونه اقدام خودسرانه برای تمیز کردن یا وارد کردن قطره‌های خانگی نامناسب، می‌تواند وضعیت را بدتر کند، بنابراین بهتر است در صورت عدم بهبود سریع، سریعاً با پزشک مشورت کنید.
قطره آنتی بیوتیک برای عفونت گوش خارجی
درمان استاندارد برای عفونت گوش خارجی معمولاً شامل استفاده از قطره آنتی بیوتیک برای عفونت گوش خارجی به صورت موضعی است. این قطره‌ها که حاوی داروهای ضد باکتری و گاهی اوقات همراه با کورتیکواستروئید (برای کاهش التهاب و تورم) هستند، مستقیماً عفونت را در منبع آن هدف قرار می‌دهند. پزشک ممکن است ابتدا مجرای گوش را برای حذف ترشحات و ضایعات تمیز کند تا اطمینان حاصل شود که قطره می‌تواند به طور مؤثر به تمام نواحی عفونی برسد. در مواردی که مجرای گوش به شدت متورم است و قطره نمی‌تواند به عمق کانال نفوذ کند، ممکن است پزشک از یک فتیله (Wick) استفاده کند تا دارو را به ناحیه مورد نظر برساند. مصرف منظم و کامل دوره درمانی این قطره‌ها، حتی پس از احساس بهبودی، برای اطمینان از ریشه‌کن شدن کامل عفونت بسیار حیاتی است.
پیشگیری از عفونت گوش خارجی
بهترین رویکرد برای مقابله با عفونت گوش خارجی، پیشگیری از وقوع آن است. از آنجایی که آب و رطوبت عامل اصلی هستند، مهم‌ترین گام این است که پس از هر بار قرار گرفتن در معرض آب، مانند شنا یا حمام، گوش‌های خود را به طور کامل خشک کنید. برای این کار می‌توانید از سشوار با کمترین درجه حرارت و با فاصله حداقل ۳۰ سانتی‌متری از گوش استفاده کنید یا سر خود را کج کرده و اجازه دهید آب خارج شود. از وارد کردن هرگونه شیء خارجی مانند گوش پاک‌کن، گیره مو یا انگشت به داخل مجرای گوش جداً خودداری نمایید، زیرا این کار باعث خراش و آسیب به پوست محافظ گوش می‌شود و به عنوان یک علت ورم گوش خارجی عمل می‌کند. همچنین، در هنگام شنا، استفاده از گوش‌گیرهای مناسب می‌تواند به جلوگیری از ورود آب کمک شایانی بکند.
سخن پایانی
عفونت گوش خارجی یک مشکل رایج، به ویژه در فصول گرم و برای افرادی که فعالیت‌های آبی زیادی دارند، است. با این حال، نباید این عارضه را نادیده گرفت؛ در حالی که درمان خانگی عفونت گوش خارجی می‌تواند در تسکین علائم خفیف مؤثر باشد، اما تشخیص و درمان تخصصی با قطره آنتی بیوتیک برای عفونت گوش خارجی تحت نظر پزشک، برای جلوگیری از عوارض جدی‌تر مانند گسترش عفونت به بافت‌های عمقی‌تر و حتی استخوان‌های اطراف، ضروری است. با پیروی از نکات پیشگیرانه ساده و آگاهی از علائم، می‌توانید از سلامت گوش‌های خود محافظت کرده و از فعالیت‌های روزمره خود بدون نگرانی از درد آزاردهنده لذت ببرید. سلامت شنوایی شما ارزشمند است، پس در صورت مشاهده هرگونه علامت هشداردهنده، سریعاً با یک متخصص مشورت کنید.
سوالات متداول
آیا عفونت گوش خارجی مسری است و آیا می‌تواند به گوش میانی سرایت کند؟
خیر، عفونت گوش خارجی یا گوش شناگران مسری نیست و به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. این عفونت در نتیجه رشد بیش از حد باکتری‌ها یا قارچ‌هایی است که به طور طبیعی در محیط یا روی پوست وجود دارند و زمانی که شرایط (مانند رطوبت و آسیب پوست) برای آن‌ها فراهم شود، ایجاد می‌شود.
مدت زمان بهبودی کامل از عفونت گوش خارجی چقدر است؟
با شروع درمان مناسب، به خصوص استفاده از قطره آنتی بیوتیک برای عفونت گوش خارجی، علائم معمولاً در عرض ۲ تا ۳ روز شروع به بهبود می‌کنند. با این حال، بهبودی کامل مجرای گوش و رفع کامل علت ورم گوش خارجی معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد.
چرا نباید برای تمیز کردن گوش‌های خود از گوش پاک‌کن استفاده کنیم؟
استفاده از گوش پاک‌کن یا هر جسم دیگری در داخل گوش، یکی از شایع‌ترین علت عفونت گوش خارجی است. این اشیاء نه تنها جرم گوش (سِرومن) را به عمق کانال گوش فشار می‌دهند و باعث انسداد می‌شوند، بلکه می‌توانند به طور مستقیم به پوست ظریف و نازک مجرای گوش آسیب بزنند و خراشیدگی‌هایی ایجاد کنند.
