شنوایی، یکی از حواس پنجگانه انسان و ابزاری حیاتی برای ارتباط، یادگیری و درک محیط پیرامون است. این حس پیچیده، از طریق مکانیزم‌های عصبی و فیزیولوژیکی دقیق، صدا را به اطلاعات قابل فهم تبدیل می‌کند. اما اختلالات شنوایی، که ممکن است به دلایل مادرزادی، اکتسابی یا مرتبط با افزایش سن رخ دهند، می‌توانند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهند. از این‌رو، ارزیابی دقیق و جامع شنوایی، گامی ضروری در تشخیص زودهنگام مشکلات شنوایی، تعیین شدت و نوع کم‌شنوایی و در نهایت، ارائه خدمات توانبخشی مناسب به شمار می‌رود. در این مقاله از سمعک ترنم، با مروری بر اهمیت شنوایی در زندگی روزمره، به بررسی مفاهیم پایه و اصول ارزیابی شنوایی خواهیم پرداخت. انواع مختلف آزمون‌های شنوایی، از جمله آزمون‌های رفتاری و عینی، معرفی شده و مزایا و معایب هر یک مورد بحث قرار خواهد گرفت. همچنین، به نقش تکنولوژی‌های نوین در بهبود دقت و کارایی ارزیابی شنوایی پرداخته شده و تأثیر عوامل مختلف مانند سن، جنس و محیط بر نتایج آزمون‌ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بهترین برند سمعک در سمعک ترنم وجود دارد.
ادیومتری یا شنوایی سنجی کودکان چیست؟
ادیومتری یا شنوایی سنجی کودکان، آزمایشی دقیق و تخصصی است که برای ارزیابی توانایی شنوایی کودکان در سنین مختلف انجام می‌شود. این آزمایش به متخصصان کمک می‌کند تا مشکلات شنوایی را در مراحل اولیه شناسایی کنند و در صورت وجود کم‌شنوایی، شدت و نوع آن را تعیین نمایند. با تشخیص به موقع مشکلات شنوایی، می‌توان از تأثیرات منفی بر رشد زبان، گفتار و یادگیری کودک جلوگیری کرد. در طول ادیومتری، از صداهای مختلف با شدت‌های متفاوت استفاده می‌شود و واکنش‌های کودک به این صداها ثبت می‌شود. نتایج این آزمایش به متخصصان کمک می‌کند تا تصمیم بگیرند که آیا کودک به کمک‌های شنوایی مانند سمعک نیاز دارد یا خیر. خرید سمعک برای کودکانی که دچار کم‌شنوایی هستند، گامی مهم در جهت بهبود کیفیت زندگی و توانایی آنها در برقراری ارتباط است. سمعک‌ها صداها را تقویت می‌کنند و به کودکان کمک می‌کنند تا بهتر بشنوند و در نتیجه، بهتر صحبت کنند و با اطرافیان خود ارتباط برقرار کنند.
بهترین زمان برای شنوایی سنجی نوزادان و کودکان
شنوایی یکی از مهم‌ترین حواس انسان است که از بدو تولد نقش بسیار مهمی در رشد و تکامل کودک ایفا می‌کند. به همین دلیل، غربالگری شنوایی نوزادان و کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بهترین زمان برای انجام شنوایی سنجی نوزادان، بلافاصله پس از تولد و ترجیحاً قبل از ترخیص از بیمارستان است. این غربالگری اولیه به تشخیص زودهنگام مشکلات شنوایی کمک کرده و امکان مداخله درمانی به موقع را فراهم می‌آورد. در مورد کودکان بزرگ‌تر، شنوایی سنجی باید به صورت دوره‌ای و در فواصل زمانی مشخص انجام شود. این امر به ویژه برای کودکانی که در معرض عوامل خطر مانند عفونت‌های گوش مکرر، مشکلات ژنتیکی یا قرار گرفتن در معرض صداهای بلند هستند، بسیار مهم است. در صورتی که والدین یا اطرافیان متوجه هرگونه تأخیر در رشد گفتار یا زبان کودک شوند، باید هر چه سریع‌تر به متخصص شنوایی سنجی مراجعه کنند. سمعک زیمنس یکی از بهترین برندهای سمعک است.
آزمون ادیومتری تن خالص
آزمون ادیومتری تن خالص یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای سنجش شنوایی افراد است. در این آزمون، از طریق یک دستگاه تخصصی به نام ادیومتر، صداهای خالص با فرکانس‌ها و شدت‌های مختلف به گوش فرد ارسال می‌شود. هدف از این آزمون، تعیین دقیق آستانه شنوایی فرد در فرکانس‌های مختلف و تشخیص هرگونه کاهش شنوایی است. با استفاده از نتایج این آزمون، متخصص شنوایی‌شناسی می‌تواند نوع کم‌شنوایی، میزان آن و همچنین بهترین روش درمان یا توانبخشی شنوایی را تعیین کند. ادیومتری تن خالص به دو صورت هوایی (از طریق هدفون) و استخوانی (از طریق ارتعاش استخوان پشت گوش) انجام می‌شود و اطلاعات ارزشمندی را در مورد وضعیت شنوایی فرد در اختیار متخصص قرار می‌دهد.
آزمون آدیومتری بازی‌وار (Play Audiometry)
آدیومتری بازی‌وار روشی نوین و جذاب برای ارزیابی شنوایی به ویژه در کودکان و نوجوانان است که با استفاده از بازی‌های تعاملی و جذابیت‌های بصری، توانایی شنیداری افراد را به صورت دقیق و علمی اندازه‌گیری می‌کند. این روش علاوه بر دقت بالا، موجب افزایش مشارکت و همکاری افراد در فرایند ارزیابی شده و اطلاعات جامعی در مورد آستانه شنوایی، تشخیص گفتار و سایر پارامترهای شنوایی در اختیار متخصصان قرار می‌دهد.
آزمون OAE
OAE یا انتشارات آکوستیک گوش به صداهای ضعیفی گفته می‌شود که توسط سلول‌های مویی گوش داخلی تولید می‌شوند. این صداها در پاسخ به محرک‌های صوتی ایجاد شده و از طریق کانال گوش به بیرون منتقل می‌شوند. اندازه‌گیری OAE یکی از روش‌های دقیق و غیرتهاجمی برای ارزیابی عملکرد گوش داخلی، به ویژه در تشخیص اختلالات شنوایی در نوزادان و کودکان، است. این آزمون به صورت گسترده در کلینیک‌های شنوایی‌سنجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. آزمون OAE یک ابزار تشخیصی ارزشمند است که به متخصصان شنوایی‌شناسی امکان می‌دهد تا عملکرد سلول‌های مویی گوش داخلی را ارزیابی کرده و در تشخیص زودهنگام اختلالات شنوایی، مانند ناشنوایی حسی‌عصبی، نقش بسزایی ایفا کند.
ABR چیست؟
ABR یا پاسخ ساقه مغز شنوایی یک آزمون غیرتهاجمی است که برای ارزیابی عملکرد سیستم عصبی شنوایی استفاده می‌شود. در این آزمون، پاسخ‌های الکتریکی مغز به صداها اندازه‌گیری می‌شود تا وضعیت شنوایی، تشخیص مشکلات شنوایی و تعیین محل آسیب در مسیر شنوایی امکان‌پذیر شود. ABR به ویژه در تشخیص مشکلات شنوایی در نوزادان، کودکان و افرادی که نمی‌توانند به طور معمول به آزمون‌های شنوایی پاسخ دهند، بسیار مفید است. تشخیص مشکلات شنوایی، تعیین آستانه شنوایی، ارزیابی عصب شنوایی و ساقه مغز، کمک به تشخیص تومورهای مغزی و سایر بیماری‌های عصبی، و ارزیابی اثربخشی کاشت حلزون شنوایی از جمله کاربردهای مهم این آزمون هستند.
ادیومتری گفتاری
ادیومتری گفتاری آزمایشی است که به متخصصان شنوایی‌سنجی کمک می‌کند تا توانایی شما در شنیدن و درک کلمات را به دقت بررسی کنند. در این آزمون، به جای شنیدن صداهای ساده و یکنواخت، شما باید کلماتی را که با شدت‌های مختلف پخش می‌شوند، بشنوید و تکرار کنید. این کار به پزشک کمک می‌کند تا بفهمد آیا شما در شنیدن صداهای پیچیده‌تر مانند گفتار افراد نیز مشکلی دارید یا خیر. در واقع، ادیومتری گفتاری به ما می‌گوید که گوش‌های ما تا چه حد قادرند صداهای روزمره را تشخیص داده و معنی آنها را درک کنند. این آزمون برای تشخیص انواع مختلف کم‌شنوایی، از جمله کم‌شنوایی حسی‌عصبی و کم‌شنوایی هدایتی، بسیار مفید است و به متخصصان کمک می‌کند تا بهترین روش درمان را برای شما انتخاب کنند.
آزمایش تمپانومتری (Tympanometry)
تمپانومتری آزمایشی است که برای بررسی عملکرد گوش میانی و حرکت پرده گوش انجام می‌شود. در این آزمایش، با تغییر فشار هوا در داخل کانال گوش، حرکت پرده گوش اندازه‌گیری می‌شود. نتایج این آزمایش به صورت یک نمودار به نام تمپانوگرام نمایش داده می‌شود. این نمودار به پزشک کمک می‌کند تا مشکلات مختلف گوش میانی مانند وجود مایع، پارگی پرده گوش یا اختلال در عملکرد شیپور استاش را تشخیص دهد. تمپانومتری یک آزمایش ساده و بدون درد است و برای تشخیص و درمان مشکلات شنوایی در افراد با هر سنی، به ویژه کودکان، بسیار مفید است.
آزمایش هدایت استخوانی
آزمایش هدایت استخوانی، یکی از روش‌های رایج در ارزیابی شنوایی است که به متخصصان این امکان را می‌دهد تا وضعیت شنوایی فرد را به طور دقیق‌تری بررسی کنند. در این آزمون، به جای انتقال صدا از طریق هوا، صدا مستقیماً از طریق استخوان‌های جمجمه به گوش داخلی منتقل می‌شود. این روش به ویژه در تشخیص انواع خاصی از کاهش شنوایی که در هدایت هوایی مشکلی ایجاد نمی‌کنند، بسیار مفید است. در حین انجام این آزمون، یک وسیله ارتعاشی کوچک به نام ارتعاش‌گر استخوانی روی استخوان ماستوئید (استخوانی که پشت گوش قرار دارد) یا سایر استخوان‌های جمجمه قرار می‌گیرد. این ارتعاش‌گر، امواج صوتی را به صورت ارتعاش به استخوان‌ها منتقل می‌کند. ارتعاشات ایجاد شده از طریق استخوان‌های جمجمه به گوش داخلی رسیده و عصب شنوایی را تحریک می‌کنند. سپس، مغز این سیگنال‌های عصبی را به عنوان صدا تفسیر می‌کند.
اهمیت ارزیابی شنوایی کودکان
برخی از نوزادان با مشکلات شنوایی به دنیا می‌آیند. این مشکلات ممکن است به دلایل ژنتیکی، عفونت‌های دوران بارداری یا عوارض هنگام تولد ایجاد شوند. اگر این مشکلات به موقع تشخیص داده نشوند، می‌توانند عواقب جبران‌ناپذیری بر رشد زبان، گفتار، شناخت و تعاملات اجتماعی کودک بگذارند. کودکانی که مشکل شنوایی دارند، ممکن است در یادگیری زبان و گفتار با تأخیر مواجه شوند، مهارت‌های اجتماعی ضعیفی داشته باشند و در مدرسه با مشکلات تحصیلی دست و پنجه نرم کنند. با پیشرفت تکنولوژی، امروزه روش‌های تشخیصی شنوایی بسیار دقیق و قابل اعتماد شده‌اند. شنوایی سنجی نوزادان به طور معمول در بیمارستان و بلافاصله پس از تولد انجام می‌شود. در صورتی که نتیجه این آزمایش نگران‌کننده باشد، آزمایش‌های تکمیلی دیگری نیز انجام خواهد شد.
سخن پایانی
ارزیابی شنوایی به عنوان روشی کارامد و مهم در تشخیص، درمان و توانبخشی اختلالات شنوایی مطرح می‌شود. این فرآیند نه تنها به شناسایی دقیق نوع و شدت کم‌شنوایی کمک می‌کند، بلکه در انتخاب بهترین روش درمانی و نیز پیش‌بینی پیشرفت بیماری نقش بسزایی ایفا می‌کند. با توجه به اهمیت شنوایی در کیفیت زندگی افراد، انجام ارزیابی شنوایی به صورت دوره‌ای، به‌ویژه در گروه‌های پرخطر، توصیه می‌شود. نتایج حاصل از این ارزیابی‌ها می‌تواند به بهبود ارتباطات اجتماعی، افزایش بهره‌وری تحصیلی و شغلی و در نهایت ارتقای کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلالات شنوایی منجر شود. همچنین، تحقیقات آتی در این زمینه می‌تواند بر روی توسعه روش‌های نوین ارزیابی شنوایی، شناسایی عوامل خطر و پیش‌بینی‌کننده‌های اختلالات شنوایی و نیز بهبود روش‌های توانبخشی تمرکز کند.
سوالات متداول
ارزیابی شنوایی فرآیندی است برای اندازه‌گیری توانایی شنیدن صداها در فرکانس‌ها و شدت‌های مختلف. این ارزیابی اهمیت زیادی دارد زیرا به تشخیص مشکلات شنوایی، تعیین شدت کم‌شنوایی و انتخاب بهترین روش درمانی کمک می‌کند.
همه افراد در طول زندگی خود، به ویژه کودکان، سالمندان و افرادی که در معرض سر و صدای زیاد هستند، باید به طور منظم ارزیابی شنوایی انجام دهند. این ارزیابی به تشخیص زودهنگام مشکلات شنوایی و جلوگیری از عوارض آن کمک می‌کند.
از جمله علائم رایج مشکلات شنوایی می‌توان به افزایش حجم صدا برای شنیدن بهتر، مشکل در درک گفتار در محیط‌های شلوغ، احساس گرفتگی گوش، وزوز گوش و مشکل در تمرکز اشاره کرد.
ارزیابی شنوایی توسط یک شنوایی‌شناس انجام می‌شود و شامل چندین تست مختلف است. این تست‌ها معمولاً بدون درد و ناراحتی هستند و مدت زمان کوتاهی طول می‌کشند.
